Η έκθεση περιγράφει τη μεταχείριση των κρατουμένων μεταναστών σε συνοριακούς σταθμούς και κέντρα κράτησης με περιορισμένη ή ανύπαρκτη πρόσβαση σε δικηγόρους, διερμηνείς, ή γιατρούς. Η διευθύντρια του προγράμματος Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας της Διεθνούς Αμνηστίας, Νίκολα Ντάκγουορθ σημειώνει ότι η μεταχείριση των μεταναστών από τις ελληνικές αρχές συνιστά περιφρόνηση των δικαιωμάτων τους υπό το διεθνές δίκαιο. «Η συνήθης πρακτική είναι η κράτηση των παράτυπων μεταναστών, χωρίς να εξετάζεται αν είναι αναγκαίο αυτό το μέτρο που θα έπρεπε να αποτελεί την ύστατη επιλογή», προσθέτει η κα. Ντάκγουορθ.
Σύμφωνα με την έκθεση, η κράτηση πριν την απέλαση μπορεί να διαρκέσει έως και έξι μήνες, ενώ παράλληλα η παράτυπη είσοδος και έξοδος από τη χώρα λογίζεται ως ποινικό αδίκημα. Η πλειοψηφία των δεκάδων χιλιάδων παράτυπων μεταναστών και αιτούντων άσυλο που φτάνουν στην Ελλάδα κάθε χρόνο, περνούν από τα ελληνοτουρκικά και τα θαλάσσια σύνορα της χώρας και προέρχονται από το Αφγανιστάν, τη Σομαλία, την Παλαιστίνη, το Ιράκ και την Ερυθραία.
Οι παράτυποι μετανάστες, προσθέτει η Διεθνής Αμνηστία, δεν ενημερώνονται για τη διάρκεια της κράτησής τους ή για το μέλλον τους. Μπορεί να κρατηθούν για μεγάλα διαστήματα σε ασφυκτικά γεμάτες εγκαταστάσεις με ελλιπείς συνθήκες υγιεινής και με τους ασυνόδευτους ανήλικους να κρατούνται στους ίδιους χώρους με τους ενήλικες. Τονίζεται ότι η μεγάλη πλειοψηφία των εγκαταστάσεων που εξετάστηκαν από τη Διεθνή Αμνηστία κρίθηκαν από ανεπαρκείς έως πολύ χαμηλού επιπέδου. Παράλληλα, κρατούμενοι μετανάστες ανέφεραν ότι υπέστησαν άσχημη μεταχείριση από την ακτοφυλακή και την αστυνομία. Γίνετα δε αναφορά στις διαμαρτυρίες παράτυπων μεταναστών και αιτούντων άσυλο στη Βένα της Ροδόπης το Φεβρουάριο και την απεργία πείνας στη Σάμο τον Απρίλιο.
Από τις 30.000 αιτήσεις ασύλου που εξετάστηκαν το 2009 μόνο σε 36 χορηγήθηκε καθεστώς προστασίας προσφύγων, ενώ ακόμα 128 εγκρίθηκαν υπό το καθεστώς εξαρτημένης προστασίας (μέλη οικογένειας). Η Διεθνής Αμνηστία θεωρεί ότι τα σχέδια των ελληνικών αρχών θα έπρεπε να περιλαμβάνουν εναλλακτικές πρροσεγγίσεις, όπως ανοιχτά ή ημι-ανοιχτά κέντρα για όσους καταφθάνουν στη χώρα.
Η έκθεση αναφέρεται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις ως παραδείγματα απαράδεκτης μεταχείρισης παράτυπων μεταναστών στην Ελλάδα. Σε ένα από αυτά τα μέλη μίας οικογένειας από το Αφγανιστάν συνελήφθησαν το Δεκέμβριο του 2008 επιχειρώντας να φύγουν από την Ελλάδα με πλαστά έγγραφα. Το δικαστήριο επέβαλε στους γονείς ποινή φυλάκισης έξι μηνών με αναστολή και πρόστιμο 3.000 ευρώ, διατάσσοντας την απέλασή τους. Η δίκη φέρεται να έγινε χωρίς συνήγορο υπεράσπισης και διερμηνέα. Όλη η οικογένεια κρατήθηκε επί τέσσερις μήνες σε κέντρο κράτησης υπό ελλιπείς συνθήκες, ενώ η μητέρα και η κόρη χωρίστηκαν από τους υπόλοιπους. Η υποβολή αίτησης χορήγησης ασύλου δεν κατέστη δυνατή μέχρι τη μεταφορά της οικογένειας στη φυλακή. Η μητέρα και η κόρη κρατήθηκαν συνολικά επί 15 μήνες, μέχρι την απελευθέρωσή τους το Μάρτιο του 2010 και την απέλαση της μητέρας.
